Soğan Tohumu Üretimi

Soğan Tohumu Üretimi

Soğanlarda tohum üretimi yeşertilecek çeşidin standart veya F1 hibrit çeşidi olmasına göre değişir.

Standart varyetelerde o varyetenin özelliklerini üzerinde taşıyan ve çeşit safiyeti yüksek olan üretim alanlarında çeşit özellikleri dışına çıkan bitkiler, hasattan önce ve hasat esnasında sökülerek ayrılırlar. Kalan materyal tohumluk olarak kullanılır. Bu şekilde yemeklik soğan durumundaki soğanlar şubat ayıma kadar havadar bir yerde depolanırlar. Soğanların depoda erken dönemde kök ve sürgün meydana getirmemesi için depolama şartlarının iyi olması gerekir. Tohum üretmek üzere kullanılacak yemeklik soğanların düşük sıcaklıklarda muhafazası arpacıkların muhafazasının aksine faydalı olur.

Tohumluk olarak ayrılan soğanların dikileceği tarlanın seçimi başarılı bir tohum üretimi için ilk ve en önemli şarttır.

Tohum üretilecek tarla kesinlikle hakim rüzgarlara açık bir tarla olmamalıdır. Fazla rüzgar alan tarlalarda yetiştirme yapmak iki açıdan çok sakıncalıdır. Birinci sakınca çiçek demetlerini taşıyan yalancı gövdenin çiçek demetlerinin teşekkülünden sonra hafif rüzgarlarda dahi kolayca kırılmasıdır. Kırılan çiçek demeti sapı üzerindeki çiçekler, çok az miktarda iyi gelişmemiş tohum oluşturlar. Bu verimi önemli ölçüde düşürür ve tohum kalitesini de bozar. Böylece düşük çimlenme oranı, hızı ve gücü gösteren tohum elde edilir. Esasen çimlenme hızını çok çabuk kaybeden soğan tohumlarında bu durum büyük sakınca oluşturur. İkinci sakıncada çiçeklenme döneminde esen kuru rüzgarlardır. Bu rüzgarlar ince ve narin yapıda olan pistil?in kurumasına neden olur ve tohum elde edilmesi mümkün olmaz. Tohum üretilecek olan tarla sonbaharda 20 cm derinliğinde sürülüp kışa bırakılır.

Şubat ayının sonunda toprak kaz ayakları ile 15 cm derinlikte işlenmeden önce dekara 8-10 kg N 10-12 kg P2O5 ve 12-14 kg K2O gelecek şekilde gübrelenir. Toprakda soğanların kolayca sulanması için 80 cm ara ile karık açılır. Karık sırtlarında 40 cm genişlikte düz bir alan oluşturulur.

Oluşturulan sırtların üstüne sıra araları 25-30 cm olacak şekilde, sıra üzerine 20 cm aralık verilerek soğanların üst kısmı toprak üstünde görülecek şekilde dikim yapılır. Şekil 4?de tohumluk soğanların dikim şekilleri ile çiçek demeti sürgünlerinin ızgaralarla korunması görülmektedir.

Şekil 4?de görüldüğü gibi her iki sırada bir soğanların dikilmiş olduğu toprak seviyesinden 25-30 cm yükseklikte kümes teli veya plastik kafesler ile kaplanmış olan ızgaralar koyarak çiçek demeti saplarının bunların arasından geçerek büyümesi sağlanmalıdır. Böylece çiçek demeti saplarının rüzgarlarla kırılması büyük ölçüde önlenir. Bütün tarla yüzeyini kaplayacak böyle bir ızgaranın yatırım maliyeti yüksek olmakla birlikte 10-15 sene gibi uzun süre kullanılması ve yüksek kaliteli tohum elde edilmesi ve sağladığı gelir artışı yanında bu maliyetin bir önem ifade etmediği görülecektir.

Dikilen soğanlar önce çok yoğun bir yaprak oluştururlar ve her soğandan soğanın büyüklüğüne bağlı olarak 1-8 arasında çiçek demeti sapı (yalancı gövde) meydana gelir ve bu demetler 50-80 cm kadar boy alarak uç kısımlarında aynı noktadan ışınsal olarak çıkmış yüzlerce çiçek meydana getirirler.

Soğan çiçekleri erselik yapıda olup soğanlar büyük ölçüde döllerler. Sinekler ve yapan arıları yapancı döllenmeye neden olurlar. İlk çiçek olgunlaşması çiçek demetinin üst kısmından başlar ve bir demet üstündeki tüm çiçeklerin açılması 2 hafta kadar sürer. Meyve ve tohum olgunlaşması da bu sıraya göre olur. Meyve olgunlaştıktan sonra çatlar ve siyah renkli tohumlar görülür. Meyve çatladıktan sonra çatlayan kısımları yukarıya doğru bakan ilk çiçek ve meyveler dışındaki meyvelerin tohumları kolayca dökülür. Bu nedenle bütün meyvelerin çatlaması beklenmeden, dökülme riski başlayınca çiçek demetleri bitki üzerindeki duruş şekliyle tutulup bir miktar yalancı gövdeyle birlikte kesilirler ve dikkatlice, tohumlarını dökmeden toplanırlar. Gölge ve havadar bir yerde tek kat serilerek kurutulup harmanlanırlar.

Hasatın tamamı bir defada yapılabildiği gibi eğer imkanlarımız uygunsa 2-3 defada yaparak daha yüksek verim alınması sağlanır. Ayrıca bu durumda tohum kalitesi de yükselir.

Başarılı bir tohum üretiminde dekardan ortalama olarak 40-60 kg tohum alınır. Avrupa ülkelerinde tohum veriminin 30-40kg/dekar olduğunu belirtmektedir.
Top